Mustafa Kemal Atatürk ile İsmet İnönü’nün arası Atatürk’ün son dönemlerinde açılmıştı. Bu durumu İnönü, Abdi İpekçi’nin yazdığı ” İnönü Atatürk’ü Anlatıyor ” kitabında şöyle anlatıyordu;
İçinde karışıklıkların olduğu, birtakım ciddi meselelerin belirdiği bir sırada idi. Atatürk ile oturmuş, vaziyeti mütalaa ediyorduk. Birden bana şunları söyledi:
” Rejim aleyhtarlarının bir tek ümitleri vardır, bir tek ümitleri kalmıştır: Aramızda çıkacak ihtilaf… Seninle benim aramda çıkacak ihtilaf… İçeride, dışarıda ümit buna bağlanmıştır. Hatırında olsun bu…”
İşte ondan sonra herkes her şeyi her vesile ile söylerdi. Bunlar hiç tesir etmezdi Atatürk’e…Hasta olduktan sonra tesir etmeye başladı. Hastalığı ilerledikten sonra dedikodulardan müteessir olmaya başladı. Benim teşhisim budur.
Atatürk ile birlikte çalışmamızı iki ayrı devrede izah edebilirim. Başlangıçtan hastalığına kadar şöyle olmuştur:
Akşamları biraraya gelir, toplanırız. O coşar, biz coşarız. Meydan okuyucu birtakım konuşmalar olur. Hepimiz katılırız buna… Atatürk dahil şöyle yapalım böyle yapalım diye birtakım kararlar alır ve gece geç vakit dağılırız. Ertesi sabah uyanınca düşünürüm: Dün akşam birtakım şeyler konuştuk, birtakım kararlar aldık… Hemen kalkar Atatürk’e giderim. Onu yatakta iken uyandırırım, oturup konuşuruz. Söylerim: ”Dün akşam biz yine coştuk, şunu yapalım bunu yapalım diye birtakım kararlar aldık. Ama olacak şeyler değil, nasıl yapacağız?” ” Canım sen bildiğini yap” der bana…
Sonra bir devir oldu… Yine aynı şekilde akşamları toplanıp alınmış kararları ertesi sabah görüşmeye gittiğimde artık ” Sen bildiğini yap” demiyordu. Israr ediyordu bu sefer… Asabileşiyordu.
Esaslı bir değişiklik olmuştu Atatürk’te… Doktorlarına sordum. ” Hastalığın bir safhasıdır bu…” dediler. Yani demek istediğim şudur ki, Atatürk’ün sıhhati ciddi olarak bozulduktan sonra sinir hakimiyeti, sinir sükuneti zayıflamıştı. Bu birlikte çalışmalarımızı etkiliyor ve etrafında telkinler yapanlar için ümitli bir hal yaratıyordu.
Türkiye Cumhuriyeti’nin doğuşu hakkındaki yazımıza da buradan ulaşabilirsiniz.